Gastgezinnen en helpers

Mensen die willen onderduiken, vragen hun familieleden en kennissen om te helpen. Soms zijn er twee of meer schuiladressen nodig om alle leden van een gezin onder te brengen. Families die onderduikers opnemen, worden gastgezinnen genoemd. Voordat de onderduikers hun intrek kunnen nemen, moeten daarvoor in hun woning één of meer ruimtes inrichten. Ze maken dan als het ware een woning binnenin hun woning. Vaak is dat niet eenvoudig. Niemand mag er van buitenaf iets van zien. Ook mogen buren en bezoekers in huis nooit in de gaten krijgen dat er naast het gastgezin ook onderduikers in huis.
Zijn de onderduikers eenmaal ondergebracht, dan moet het gastgezin ervoor zorgen dat ze alles krijgen wat ze nodig hebben: eten, schoon water, stroom, verwarming  kleren enzovoort. Dat kost geld en gastgezinnen vragen onderduikers vaak om voor die dingen te betalen.

Onderduikers krijgen ook hulp van mensen die in het verzet werken. Die richten hiervoor zogenaamde verzorgingsgroepen op. De grootste is de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers of LO. Mensen die onderduikers in huis willen nemen, geven dat door aan een verzorgingsgroep. De LO richt zelfs een landelijk meldpunt op waar mensen onderduikadressen aanbieden en zoeken. Verzorgingsgroepen geven ook geld, kleren, eten en wat ze verder nog hebben aan onderduikers. Gastgezinnen krijgen ook geld van een verzorgingsgroep.

Een nieuwe naam - Onderduiken

Het is niet eenvoudig om onderduikers alles te geven wat ze nodig hebben. Integendeel. Sommige artikelen die je iedere dag nodig hebt, worden steeds schaarser en zijn soms duur. Ook zijn artikelen als suiker en brood op de bon. Dat wil zeggen dat iedereen per maand maar een bepaalde hoeveelheid of aantal mag kopen. Niet alleen moet je ervoor betalen, ook moet je er  voor afgeven bij de winkelier. Aan het begin van iedere maand kun je op een bureau nieuwe bonnen halen, maar daar moet je een identiteitsbewijs laten zien dat distributiestamkaart wordt genoemd. Mensen die voor de arbeidsplicht worden opgeroepen en niet op komen opdagen, kunnen geen bonnen meer halen want dan wordt hun distributiestamkaart ongeldig. Dus hebben ze een nieuwe nodig. Ze krijgen vaak een valse kaart van een. Vooral de LO drukt valse distributiestamkaarten en valse bonnen voor onderduikers.

Onderduikers lopen voortdurend gevaar om ontdekt te worden door voorbijgangers en bezoekers in hun gasthuis. Ook zoekt de Sicherheitspolizei naar onderduikers. Soms worden ze daarbij geholpen door collaborateurs. Dat zijn mensen die met het Duitse bestuur in Nederland samenwerken omdat ze achter het bewind van Hitler staan. Die verraden onderduikers aan deze geheime politie. Ook mensen met wie onderduikers niet op goede voet staan, doen dat. Ook gastgezinnen lopen gevaar. Het onderbrengen van onderduikers is verboden en strafbaar. Wie joden laat onderduiken, loopt zelfs kans om naar een concentratiekamp te worden gestuurd als de onderduikers worden ontdekt. Toch hebben vele tienduizenden mensen onderduikers geholpen om zich schuil te houden.

Salo Muller - Onderduiken