In- en opslagproces

Werken in een magazijn / distributiecentrum heeft te maken met activiteiten die samenhangen met de ontvangst van de goederen, het intern transporteren, het opslaan en het verzenden. Daarbij gaat het om een zo efficiënt, doelgericht en flexibel mogelijke goederenverplaatsing tussen de verschillende locaties van een onderneming. Managers letten daarbij op dat handlingactiviteiten, dat wil zeggen alle handelingen die in een magazijn worden verricht, zo klein mogelijk zijn.

Ontvangst van de goederen

Het ontvangen van goederen is een van de belangrijkste functies van het magazijn. De ontvangstafdeling betekent het eindpunt van de goederenstroom naar het bedrijf. De ontvangstafdeling vormt tevens de aansluiting tussen extern vervoer en intern transport. Tijdens en na de goederenontvangst moet men heel wat formaliteiten afwikkelen. Zo moeten aanvoergegevens (kwantiteit) en goedereneigenschappen (kwaliteit) worden gecontroleerd.

Gang van de goederen.

  1. Goederenontvangst
  2. Opslag Intern transport
  3. Goederenverzending

Ontvangstafdeling

Op de ontvangstafdeling worden de goederen tijdelijk opgeslagen voor transport naar het magazijn. Goederen blijven soms enkele uren, maar soms ook enkele dagen staan omdat ze bijvoorbeeld een behandeling moeten ondergaan, zoals uitpakken, overpakken, etiketteren, prijzen of ten behoeve van kwaliteitscontrole, voordat ze naar het magazijn afgevoerd kunnen worden. Het komt niet vaak voor dat goederen zonder meer afgevoerd kunnen worden.

Bouwkundige voorzieningen

Voor het in ontvangst nemen van goederen is het vaak noodzakelijk een aantal bouwkundige aanpassingen aan te brengen zodat de goederen probleemloos in het magazijn kunnen komen.

Hier volgen alvast de belangrijkste voorzieningen.

Vaak is het hoogteverschil tussen het transportmiddel waarmee de goederen aangeleverd worden en de magazijnvloer de belangrijkste oorzaak van belemmering. Daarnaast is er nog een aantal laad- en losbelemmerende factoren die met bouwkundige aanpassingen grotendeels verholpen kunnen worden, zoals:

-                     een laadkuil

-                     een laadperron

-                     een dockshelter

-                     een autoplein.

Laadkuil

De laadkuil brengt de vloer van de vrachtauto op gelijke hoogte met de magazijnvloer. Hierdoor kunnen de goederen probleemloos uit en in de vrachtwagen gereden worden.

Laadperron

Een laadperron is een verhoging van het wegdek waardoor de magazijnvloer op gelijke hoogte komt met de vloer van de vrachtwagen. Laadperrons zijn er in veel uitvoeringen.

Dockshelter

Een dockshelter maakt het mogelijk om het laden en lossen ondanks slechte weersomstandigheden door te laten gaan in een droge en tochtwerende werksituatie. Een dockshelter kan worden gebruikt in combinatie met een laadkuil en een laadperron.

Autoplein

Een autoplein maakt het mogelijk om de vaak zeer grote vrachtwagen zonder moeilijkheden voor de losplaats van het magazijn te zetten. Doorgaans is het autoplein verhard met betonnen platen of op andere wijze verstevigd waardoor verzakking wordt tegengegaan.

Controlewerkzaamheden

Bij het ontvangen van goederen vinden twee controles plaats, namelijk:

-                     colli- en kwaliteitscontrole bij het uitladen aan de hand van de gegevens op de vrachtbrief

-                     inhouds- en kwaliteitscontrole aan de hand van de paklijst.

Wanneer de goederen van het externe transport worden overgenomen, vergelijkt men het aantal colli (verzendeenheden) met de gegevens op de vrachtbrief (kwantitatieve controle).

Tevens vindt dan een uiterlijke controle van de aangeleverde goederen plaats op schade, vuil, vocht en dergelijke (kwalitatieve con­trole).

Bij chemische vloeistoffen en dergelijke vindt vooraf vaak eerst een bemonstering plaats die in een laboratorium wordt geanalyseerd. Is men akkoord met de zending, dan tekent men op de vrachtbrief of voor ontvangst van de colli. Bij omvangrijke schade en/of tekor­ten weigert men soms de ontvangst van de zending. In ieder geval moet dit heel duidelijk op de vrachtbrief worden vermeld. Het soort beschadiging moet duidelijk omschreven zijn. 'De zending is nat' is onvoldoende. 'Doos 1 t/m 49 en doos 53 geheel nat, ook de inhoud. Goederen (chips) onverkoopbaar' is wel een goede omschrijving van schade.

Tekenbevoegdheid

Het is belangrijk te weten dat de of te tekenen vrachtbrief een document met rechtsgeldigheid is. Door maar enkele medewerkers van het magazijn (of expeditieafdeling) de bevoegdheid tot aftekenen te geven, kan voorkomen worden dat onvoldoende wordt gecontroleerd. Het komt voor dat schade pas bij het uitpakken wordt geconstateerd. Het is in dat geval belangrijk de vervoerder aansprakelijk te stellen binnen de daarvoor vastgestelde termijn.

In onderstaande tabel voor binnenlands vervoer zijn de belangrijkste termijnen opgenomen:

Binnenkomst goederen per:

Aansprakelijkheidsstelling bij:

Uitwendige schade:

Niet-zichtbare schade

Wegvervoer (binnenlands)

direct binnen een week

Spoorwagon

direct binnen een week

Postpakket

direct binnen 2 x 24 uur*

* waarbij het pakket op het postkantoor moet worden getoond. Figuur 6.2 Termijnen voor aansprakelijkheidsstelling.

Het zal duidelijk zijn dat je de goederen binnen deze periode uitgepakt en gecontroleerd moet hebben.

Controleren van de paklijst

Op een paklijst wordt aangegeven wat de inhoud is van de zending. Deze beschrijving van de inhoud is een aanvulling op de gegevens van het vervoersdocument. Op het vervoersdocument staat slechts het aantal colli en de soort verpakking beschreven, dat wil zeggen: gegevens betreffende de buitenkant van de colli. De paklijst vermeldt bovendien gegevens over de binnenkant (de inhoud) van de verpakking.

Afhandeling en controle

Met behulp van de paklijst kan gecontroleerd worden of de inhoud van de zending klopt. Als de inhoud niet klopt met de gegevens op de paklijst, kan de vervoerder/leverancier binnen de vereiste termijn aansprakelijk gesteld worden. Wanneer we akkoord gaan met de zending, kan de paklijst afgetekend worden. Bij de voorraadadministratie kan deze paklijst gebruikt worden bij het opstellen van een intern bedrijfsdocument.

De controle bij binnenkomende goederen bestaat dus uit twee stappen:

1 e controle

2e controle

aan de hand van het vervoer- document

controle op aantal en op verpakking controle op de

aan de hand van de paklijst

inhoud van de verpakking

 

Een paklijst is niet noodzakelijk. Een vrachtbrief is dat wel als de goederen door een beroepsvervoerder worden vervoerd. Ook bedrijven die zelf vervoeren, gebruiken tegenwoordig steeds vaker een vrachtbrief.

Controlesystemen

De controle op de binnengekomen goederen kan op verschillende manieren worden uit¬gevoerd.

Het gekozen systeem zal sterk afhankelijk zijn van:

-                     de aard van de goederen

-                     de waarde (prijs)

-                     de grootte van de stukken (hoe groter, hoe gemakkelijker te tellen)

-                     de stapelmethode

Voor onderdelen die per laag gestapeld zijn, is het misschien voldoende om een laag te tellen (waarbij we afgaan op het palletpatroon als een handige manier) en dit aantal te vermenigvuldigen met het aantal lagen.

-                     de betrouwbaarheid van de leverancier.

Als de goederen toch moeten worden omgepakt op een andere pallet of in een interne verpakking, kan het tellen meestal samen met het ompakken gebeuren. Dit vraagt geen of weinig extra tijd. Daarnaast kan ook een controle plaatsvinden door te wegen of door het nemen van steekproeven. Wanneer het om duurdere goederen gaat, is een volledige controle gewenst.

Inslag

Na het lossen en de controle zullen de goederen, eventueel via een tussenopslag, naar de plaats van opslag gebracht moeten worden (inslag). Dit betekent dat, afgezien van eventuele pakkingen, ook administratieve handelingen uitgevoerd moeten worden zoals controle van de begeleidende documenten.

Als goederen in een standaardverpakking aangeleverd worden, dan bestaan er twee mogelijkheden:

-                     De leverancier heeft de goederen verpakt op voorschrift van de afnemer.

-                     De leverancier gebruikt zijn eigen verpakking.

Is de toeleverancier een eigen afdeling van het bedrijf, dan zal het aanleveren in standaardverpakkingen het meest voor de hand liggen.

De belangrijkste voordelen van standaard-verpakkingen zijn:

-                     Er is weinig of geen lichamelijke arbeid meer nodig om de goederen klaar te maken voor opslag.

-                     Hierdoor zijn de goederen snel beschik-baar.

-                     De ruimte voor tussenopslag kan tot een minimum beperkt blijven.

Over het algemeen kunnen we zeggen dat dit systeem weinig of geen nadelen heeft.

Ompakken moet gebeuren als:

-                     de leverancier niet kan leveren in de gevraagde verpakking (of op de pallet)

-                     het financieel of anderszins niet verantwoord is het opslagsysteem in het magazijn aan te passen aan de verpakking of palletafmeting van de leverancier

-                     de gevraagde verpakking niet geschikt is voor intern transport

-                     nog voorbewerkingen (zoals op lengte zagen, beschermlaag aanbrengen) nodig zijn voordat het materiaal kan worden opgeslagen in het magazijn

-                     goederen onder eigen merk verkocht worden terwijl zij door externe leveranciers worden geleverd. In marketingtermen heet dit 'private labelling'.

Als bedrijven een borgingsysteem voor hun productie hebben (bijvoorbeeld ISO-gecertificeerd), dan kun je er zeker van zijn dat de goederen een bepaalde kwaliteit hebben. Maar let wel op, niet ieder ISO-systeem zegt iets over de kwaliteit van de goederen. ISO 9000-gecertificeerde bedrijven zijn op hun proces gecertificeerd.

Emballage

 Verpakkingen onderscheiden we in:

-                     eenmalige verpakkingen

-                     meermalige verpakkingen.

Eenmalige verpakkingen

Bij eenmalige verpakkingen kunnen we den- ken aan kartonnen dozen en krimpfolie. Andere vormen van eenmalige verpakkingen zijn glas (flessen en potten), hout van eenmalige pallets. Verpakkingen betekenen een flinke belasting voor ons milieu, vandaar dat de overheid de laatste tijd steeds meer maatregelen neemt om de milieubelasting die door deze verpakkingen wordt veroorzaakt, tegen te gaan. Zij werkt hierbij nauw samen met het bedrijfsleven. Eenmalige verpakkingen dienen zo veel mogelijk gerecycled te worden. Dit betekent voor veel gebruikte eenmalige verpakkingen dat deze in hun tweede leven dienen als basismateriaal voor nieuwe producten. Voor de goederendistributie betekent deze ontwikkeling:

-                     afname van de hoeveelheid aangeleverde verpakkingen

-                     toename van meermalige verpakkingen

-                     gescheiden afvoer van verpakkingsafval.

In toenemende mate worden bedrijven door de overheid gedwongen geleverde verpakkingen retour te nemen.

Meermalige verpakkingen

Bij meermalige verpakkingen moeten we met name denken aan kratten, pallets, rol containers en vaten. Voor deze emballage wordt in de regel statiegeld betaald. Statiegeld ontvang je terug wanneer je de emballage weer inlevert. Nauwkeurig bijhouden van de geleverde en retour gezonden emballage is belangrijk omdat een bedrijf anders veel geld misloopt. Hierdoor stijgen tevens de kosten voor het bedrijf. Bedrijven hebben vaak de afspraak met de leverancier dat een zelfde aantal containers of pallets dat geleverd wordt ook weer teruggaat. Meermalige emballage zorgt vaak voor het nodige extra werk. Veel bedrijven hebben een aparte ruimte (vaak buiten) gereserveerd om hier de meermalige emballage te sorteren en op te slaan.

Reverse Logistics

Het kan voorkomen dat goederen door de afnemer retour worden gezonden. Doorgaans gebeurt dit na overleg met de afdeling Verkoop. Er kan een aantal redenen zijn voor het retour zenden van de goederen zoals:

-                     het verkeerde artikel

-                     het verkeerde aantal

-                     een overschreden leveringstermijn

-                     als het artikel niet voldoet aan de afgesproken kwaliteit.

Een zorgvuldige behandeling van retouren is noodzakelijk om een goede relatie met de afnemer te behouden en onnodige kosten voor het bedrijf te voorkomen. Dikwijls hanteren bedrijven standaardprocedures voor de behandeling van retouren. Onderdeel van de procedure is meestal dat er eerst contact is geweest tussen de afnemer en het bedrijf over de retour te zenden goederen. Tevens zijn er retourformulieren waarop de retourgoederen genoteerd moeten worden.

Formulier voor retouren

Op het retourformulier moet je de volgende gegevens noteren:

-                     gegevens van de zending waarmee de betreffende goederen naar de afnemer zijn

-                     verzonden, zoals de datum en het order nummer

-                     artikelomschrijving

-                     artikelnummer

-                     klantgegevens: naam, adres, klantnummer - datum van retourzending

-                     reden van retourzending

-                     naam van de magazijnmedewerker die de retourgoederen in ontvangst neemt

-                     naam van de verkoper die met de klant afspraken over het retour zenden heeft gemaakt.

Wanneer de retourgoederen in het magazijn aankomen moet de verdere afhandeling plaatsvinden. Voorkomen moet worden dat de retourgoederen in een aan het oog onttrokken hoekje weggezet worden waardoor de kans om ze te vergeten wordt vergroot.

Verwerking van de retouren

Er moet beoordeeld worden wat er met de retouren moet gebeuren. Er is een aantal mogelijkheden:

-                     Als de kwaliteit van het artikel tekortschiet, zul je contact op moeten nemen met de leverancier en moet het artikel aan de leverancier retour gezonden worden

-                     Betreft het een artikel zonder gebreken, dan moet je actie ondernemen zodat de goederen zo snel mogelijk weer opgenomen kunnen worden bij de voorraad.

Het komt vaak voor dat artikelen aan bederf onderhevig zijn. Het is dan zaak ervoor te zorgen dat de artikelen zo snel mogelijk op de juiste wijze worden opgeslagen zodat verdere terugloop van de kwaliteit wordt tegengegaan. Uiteraard geldt voor deze goederen dat zo snel mogelijk beslist moet worden wat ermee moet gebeuren. Wanneer retour gezonden artikelen een dusdanige graad van bederf hebben bereikt dat uit oogpunt van hygiëne vernietiging noodzakelijk is, moet de verkoper of inkoper die met de afwikkeling belast is hiervan tijdig in kennis worden gesteld, waarna de goederen vernietigd moeten worden.

Begeleidende documenten

De administratie moet op de hoogte gebracht worden van de in ontvangst genomen retouren zodat zij deze informatie administratief kan verwerken. De verschillende soorten administratie die daarbij betrokken zijn:

-                     voorraadadministratie om de goederen zo mogelijk op te nemen bij de aanwezige voorraad

-                     de debiteurenadministratie om, als dit afgesproken is, een creditnota aan de afnemer te zenden of het geldbedrag aan de afnemer op de eerstvolgende nota in mindering te brengen

-                     de crediteurenadministratie om, als dit met de leverancier is overeengekomen, het door de leverancier te vergoeden bedrag op de rekening van de leverancier te controleren.

Ontvangst en opslag

Het is belangrijk dat de goederenontvangst vlot en doordacht gebeurt. Het is daarom noodzakelijk dat ruim van tevoren bekend is

welke goederen binnen zullen komen. Doorgaans stelt de inkoopafdeling de chef Ontvangst op de hoogte van de te ontvangen goederen. Veel leveranciers hebben vaste levertijden, bij anderen wordt per levering een levertijd afgesproken.

Dagelijks moet er een ontvangstplanning gemaakt worden. Door de planning kunnen drukke momenten gespreid worden over de dag en kan gezorgd worden voor voldoende mensen en middelen om de ontvangsten goed te laten verlopen. Bij het maken van de ontvangstplanning moet rekening gehouden worden met:

-                     tijdstip van een levering

-                     hoeveelheid goederen

-                     de soort goederen

-                     de vereiste manier van controleren

-                     de werkzaamheden die nodig zijn voor het opslaggereed maken van de binnengekomen goederen.

Wanneer de informatie over de op komst zijnde leveringen bekend is, kunnen er maatregelen getroffen worden om de goederen in ontvangst te nemen. Nu kunnen er berekeningen gemaakt worden over de benodigde capaciteit.

Capaciteit

Op de volgende vragen moet een antwoord gegeven worden:

-                     Hoeveel m2 ruimte is er nodig om de binnenkomende goederen ter controle uit te zetten?

-                     Hoeveel medewerkers zijn er nodig om voor een vlotte en nauwkeurig gecontroleerde ontvangst te zorgen?

-                     Welke speciale kennis en apparatuur is er nodig bij de controle van de binnenkomende goederen?

-                     Hoeveel tijd is er nodig voor het controleren en opslaggereed zetten zonder dat het tot een opstopping komt?

-                     Welke transportmiddelen zijn er nodig en hoeveel?

-                     Welke eventuele extra voorzieningen moeten er aanwezig zijn bij het lossen, controleren en opslaggereed maken?

-                     Hoeveel ruimte is er nodig om de binnengekomen goederen op te staan en is deze ruimte beschikbaar?

Berekening van de benodigde mensen en middelen

Bij de onderbouwing van de planning met cijfers wordt vaak uitgegaan van ervaringscijfers. Uit ervaring is bekend dat bijvoorbeeld 5 minuten gerekend moet worden voor het controleren en opslaggereed maken van een pallet. Voor het in opslag nemen van een pallet is bekend dat je gemiddeld 3 minuten per pallet nodig hebt.

Goederenstroom

Een belangrijke vraag die naar voren komt is welke voorraden worden aangehouden. Vandaar dat in eerste instantie naar deze voorraden gekeken wordt.

Opslag en intern transport.

  1. Goederenontvangst
  2. Opslag + Intern transport
  3. Goederenverzending

De vele kleine goederenstromen die van een groot aantal leveranciers kunnen binnenkomen, vormen de totale voorraad waaruit naar behoefte kan worden geleverd en verkocht.

Verschillende niveaus voorraadbeheer

Het laagste niveau van voorraadbeheer is voorraadregistratie. Hierbij wordt onder an¬dere bijgehouden waar de voorraad in het magazijn staat. Dit is van belang voor de fi¬nanciele administratie en voor het op de juiste wijze verrichten van inslag en uitslag van de goederen.

Het volgende niveau van beheer houdt in dat naast registratie ook de voorraad beheerst wordt: voorraadbeheersing. Dit betekent dat men niet alleen passief registreert wat er op¬geslagen ligt, maar dat men ook bekijkt of de hoogte van de voorraden wel goed is. Verder zijn er parameters ingesteld om dit te beoordelen en zo nodig bij te sturen.

Instrumenten hiervoor zijn minimum- en maximumvoorraadgrenzen, veiligheidsvoorraden en bestelsystemen.

Het daaropvolgende niveau van voorraadbeheer houdt in dat men niet alleen de voorraad beheert en beheerst, maar deze ook in relatie brengt met andere afdelingen in het bedrijf waardoor een totale voorraadbesturing plaatsvindt. Dit gebeurt steeds meer, niet in de laatste plaats door de steeds betere informatiesystemen en technologieën.

Bij een voorraadbesturing wordt de voorraad in relatie gebracht met de verkoopverwachtingen, de productiecapaciteit, de inkoopmogelijkheden qua hoeveelheid en prijsstelling en de prioriteitstellingen in het bedrijf.

Voorraad houden heeft nadelen. Voorraad houden betekent een grote investering. Geld moet van de bank worden aangetrokken en over dat geld moet rente worden betaald. Een grote voorraad komt de onderneming dus op een hoog bedrag aan te betalen rente te staan. Bovendien kan het in de voorraden geïnvesteerde geld niet voor andere doeleinden worden gebruikt.

Behalve directe kosten brengt voorraad de behoefte aan ruimte met zich mee en ruimte kost geld want er is meer magazijnruimte nodig en eventuele stellingen. Dit betekent dat er investeringen gedaan moeten worden, dat wil zeggen rentekosten, afschrijving, onderhoudskosten en dergelijke.

Naast de rentekosten en de kosten voor de opslagruimte is er nog een kostenpost, namelijk de risico's die een voorraad met zich meebrengt. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen te verzekeren risico's zoals brand en diefstal en niet te verzekeren risico's zoals bederf en veroudering.

Daarom gaan steeds meer bedrijven na hoe ze met kleinere voorraden kunnen werken zonder dat de service achteruitgaat. Bedrijven proberen juist op tijd te leveren (JIT= Just In Time).

Aan het houden van een voorraad zijn echter ook voordelen verbonden. Door grotere hoeveelheden aan te kopen-kan het bedrijf vaak inkoopvoordelen (kortingen) krijgen.

Bij verwachte prijsstijgingen kan een tijdelijk hoge voorraad extra winst betekenen. In dit rijtje van geldelijke voordelen passen ook de naar verhouding lagere transportkosten bij een grotere bestelling en de lagere bestelkosten.

Elke zending brengt immers extra handelingen met zich mee.

Voorraden houden

Nadelen             

Voordelen

rente (geld)      

inkoopvoordeel

ruimte 

lagere transport-/ bestelkosten

risico’s 

minder 'nee' verkoop

 

Bij alle overwegingen zul je er echter rekening mee moeten houden dat aan afnemers geleverd moet kunnen worden. Dat betekent klantenbinding: een afnemer is eerder bereid om bij een leverancier te kopen wanneer de meeste bestelde goederen keurig op tijd en van constante kwaliteit worden geleverd.

Service

De voorraden van elk artikel zo groot maken dat altijd geleverd kan worden, is kostbaar. Daarom is het uit het oogpunt van bedrijfsvoering verstandig dat de belangrijkste artikelen altijd geleverd kunnen worden. Bij het vaststellen van de bestelserie en het bestel-moment moet hiermee steeds rekening worden gehouden.

In de voorraad moet men een veiligheidsdrempel (de veiligheidsvoorraad) inbouwen. Hoe belangrijker het artikel, hoe meer het bedrijf geneigd zal zijn om nee-verkoop te voorkomen. Deze artikelen zullen een ruimere veiligheidsvoorraad moeten hebben. Meestal zijn dit artikelen die behoren tot de A-groep.

Omdat het houden van een voorraad geld kost, zal van tevoren zo nauwkeurig mogelijk

 

vastgesteld moeten worden hoe hoog de voorraad mag oplopen.

Voor alle duidelijkheid: de servicegraad van een bedrijf is nauw gekoppeld aan de voorraadkosten, de afstemming van de hoogte van de voorraad en het bestelmoment. leder bedrijf bepaalt zelf zijn servicegraad. In feite is dit een beleidsbeslissing waarbij de vraag gesteld kan worden in welke mate men aan de vraag van de klant wil voldoen. Uiteraard speelt de concurrentie hierin een belangrijke rol.

Aan de hand van de bekende gegevens wordt vastgesteld hoe groot de voorraad van een artikel mag zijn en of alle artikelen in voorraad moeten zijn.

Voorraadadministratie

Uit het voorgaande blijkt dat uit oogpunt van kosten heel anders tegen een voorraad wordt aangekeken dan uit het oogpunt van service aan de afnemer. Om aan de ene kant de kosten zo laag mogelijk te houden en anderzijds een zo hoog mogelijke servicegraad te bieden, zal in een bedrijf voorraadbeheer worden gevoerd.

Voorraadbeheer wil zeggen dat we de voorraad administratief goed in het oog houden zodat we enerzijds niet te veel en anderzijds niet te weinig in voorraad hebben. Het betekent dat we op tijd en niet te vroeg of te laat bestellen en dat we ook altijd de juiste hoeveelheid bestellen.

De grootte van de voorraad wijzigt voortdurend. Van de leveranciers komen regelmatig nieuwe goederen of grondstoffen. Dagelijks krijgen de klanten goederen afgeleverd.

Daardoor verandert de omvang van de voorraad constant. Bovendien kan de samenstelling van de voorraad veranderen omdat het assortiment wordt aangepast.

Bij het beheer van voorraden hoort de voorraadadministratie. Dankzij de voorraadadministratie is bekend wat in voorraad is zodat tijdig bijbesteld kan worden. Voorts kunnen we met behulp van de administratie zien of een artikel al of niet leverbaar is. Voorraadadministratie vindt vooral plaats op het kantoor.

Soorten magazijnen

In magazijnen van handels- of productiebedrijven liggen grondstoffen, halffabricaten of gereed product in voorraad.

We kennen onder meer open en gesloten' magazijnen. Een van de kenmerken van een gesloten magazijn is dat de goederen niet zomaar meegenomen kunnen worden. De afgifte van de opgeslagen goederen houdt men onder controle. Zonder bon mag niets worden weggehaald en/of meegegeven. Een goede discipline is hier beslist noodzakelijk. Bij een open magazijn heeft iedereen toe- gang. Van registratie en controle is in zo'n magazijn geen sprake. Om de stand van de voorraad te kunnen bepalen, moet veelal worden geteld (geïnventariseerd).

Indeling magazijnen

Open magazijn

Gesloten magazijn

- controle bij ontvangst

- controle bij ontvangst

- geen controle bij uitgifte         

- controle bij uitgifte magazijnchef

 

Het magazijn heeft daarnaast de functie van distributiecentrum: de verschillende artikelen worden aan de aanvragers uitgeleverd. In sommige bedrijven spreekt men daarom liever van distributiecentrum.

Als je kijkt naar de soort goederen die worden opgeslagen, wordt onderscheid gemaakt tussen:

-                     grondstoffenmagazijn

-                     tussenmagazijn

-                     gereedproductmagazijn.

Grondstoffenmagazijn

Voor veel grondstoffen zoals kolen, erts, zand en grind is opslag in een magazijn niet van toepassing. Andere grondstoffen eisen een meer beschermde opslag. Die kan plaatsvinden in tanks als het om vloeistoffen zoals olie gaat of in silo's als het om stortgoederen zoals granen gaat.

In grondstoffenmagazijnen vinden we goederen zoals:

-                     vaten tabak (sigarettenfabriek)

-                     balen koffie (koffiebranderij)

-                     blokken natuurrubber (bandenfabriek)

-                     boxen met aardappelen (chipsfabriek).

Tussenmagazijn

In productiebedrijven vinden we tussen de verschillende productiefasen tussenmagazijnen. In zo'n magazijn treffen we onderdelen en halffabricaten aan die in een volgende productiefase verder bewerkt of verwerkt moeten worden. Tussenmagazijnen ontstaan als de productiefasen in de praktijk niet goed op elkaar kunnen worden afgestemd of als bepaalde productieprocessen in een beperkt seizoen kunnen worden uitgevoerd.

Gereedproductmagazijn

Aan het eind van een productieproces vin- den we in de regel een gereedproductmagazijn. Het gereed product blijft daar voor kortere of langere tijd in opslag voordat het naar de afnemers wordt verzonden.

Werkwijze

Als je kijkt naar de werkwijze kan onderscheid worden gemaakt tussen:

-                     magazijnen met directe uitgifte

-                     magazijnen met indirecte uitgifte.

Bij een magazijn met directe uitgifte komt de afnemer onaangekondigd naar het magazijn. Hij krijgt of pakt zelf de goederen die hij nodig heeft en vertrekt met die goederen.

Zo'n magazijn wordt ook wel afhaalmagazijn genoemd.

Bij een magazijn met indirecte uitgifte bestelt de afnemer schriftelijk, telefonisch of op welke manier dan ook. Vervolgens wordt het bestelde bij de klant afgeleverd op een al of niet van tevoren vastgesteld tijdstip.

Werkwijze magazijn

Directe uitgifte

Indirecte uitgifte

- geen bestelling

- bestelling

- goederen worden meegenomen        

- goederen worden toegezonden

 

Opslagmiddelen

Wanneer goederen een bedrijf binnenkomen, zullen ze in een aantal gevallen om- of overgestapeld worden. Bij verder transport en verdere opslag door de onderneming is het goed dit om- of overstapelen zo veel mogelijk te vermijden. Om dit te voorkomen, is het goed een grotere hoeveelheid goederen in een keer te transporteren en op te slaan.

Om te komen tot een grotere hoeveelheid goederen is het samenstellen van een zogenaamde verzamelde last belangrijk. Een verzamelde last is samengesteld uit een aantal colli (dozen/vaten). Zo kunnen de goederen ook vaak beter worden beschermd.

Bij de samenstelling van verzamelde lasten moeten we rekening houden met transport en opslag. Dat betekent dat een transporteenheid ook een opslageenheid is. Daardoor wordt om- of overstapelen vermeden.

Hulpmiddelen worden toegepast om een verzamelde last op te nemen en eventueel bij elkaar te houden. Deze hulpmiddelen zijn:

-              magazijnbakken

-              transportbakken

-              pallets (boxpallets)

-              rolcontainers. Magazijn- en transportbakken

Stellingen

De meeste bedrijven gebruiken voor de op- slag van goederen magazijnstellingen. Dat gebeurt om twee redenen. De eerste reden is dat door die magazijnstellingen de goederen goed bereikbaar zijn. De tweede reden is de bescherming van goederen: verschillende goederen zijn niet bestand tegen de druk die ontstaat bij hoog stapelen.

Direct de goederen op elkaar stapelen wordt in magazijntermen blokstapeling genoemd. Dit is alleen mogelijk wanneer:

-                     de goederen op de pallets zodanig gestapeld zijn dat er geen onveilige situaties ontstaan

-                     de goederen een goede verpakking, vorm en gewicht hebben

-                     er voldoende goederen zijn om te stapelen.

 

Wanneer blokstapeling niet toegepast kan worden, kan de hoogte in een magazijn benut worden door het gebruik van stellingen.

De afgelopen jaren hebben de opslag en het interne transport een enorme vlucht genomen. Daardoor zijn ook de stellingen uitgegroeid van een simpele stellage tot een staalconstructie waarin grote hoeveelheden goederen opgeslagen kunnen worden.

In de praktijk zul je veel verschillende soorten stellingen tegenkomen, bijvoorbeeld de palletstelling, de legbordstelling en de inrijstelling.

Voor de veiligheid van stellingen zijn normen opgesteld. Bovendien moet op de stellingen een plaat worden bevestigd waarop het toegestane draagvermogen en de vakhoogte is vermeld.

Bijzondere goederen

In de goederenbehandeling onderscheiden we goederen die met een gewone werkwijze behandeld kunnen worden en goederen die op bijzondere wijze behandeld moeten worden.

We denken hierbij aan:

-                     gevaarlijke stoffen

-                     bederfelijke goederen.

Bij de genoemde goederen kunnen we te maken krijgen met:

-                     bijzondere wetten

-                     bijzondere bouwvoorschriften

-                     speciale procedures.

Gevaarlijke stoffen

De opslag van gevaarlijke stoffen moet voldoen aan de eisen zoals die in de CPR-richtlijnen zijn gesteld. Als aan deze eisen wordt voldaan, dan kan een milieuvergunning worden verleend.

Zo worden er op bouwkundig gebied eisen gesteld zoals compartimentering (het onderverdelen van het magazijn in kleinere ruimten) zodat in geval van brand de omvang van de brand beperkt blijft. Ook moeten we den- ken aan het plaatsen van bijzondere deuren die van buiten moeilijk te openen zijn en van binnenuit altijd te openen zijn, voorzieningen die zorgen voor voldoende ventilatie, nooduitgangen en brandblusapparatuur. Vaak is het bedrijf verplicht te zorgen voor speciale beschermingskleding. In veel gevallen moeten medewerkers eerst met succes een opleiding volgen.

Tevens wordt meestal geëist dat je een nauwkeurige voorraadadministratie voert die altijd aan de bevoegde instanties getoond kan worden. Denk hierbij aan de brandweer of de milieudienst. De overheid houdt regelmatig toezicht op naleving van de wetten op gevaarlijke stoffen. Wanneer een bedrijf zich niet houdt aan de voorschriften, kan het beboet worden en kan de vergunning ingetrokken worden.

Bederfelijke goederen

Bederfelijke goederen zijn vaak levensmiddelen. Deze goederen zijn maar een beperkte tijd houdbaar en moeten vaak onder speciale condities in voorraad gehouden en vervoerd worden. Bederfelijke goederen kunnen vaak langer in goede conditie blijven door klimaatbeheersing. Dit kan bereikt worden door onder andere bevriezen, koelen, ventileren, stofvrij en donker bewaren.

Steeds meer branches maken afspraken over de normen van voedselveiligheid zoals de ingangstemperatuur, de bewaartemperatuur en dergelijke. Ze leggen dit in een convenant vast.

Om dit te bereiken, moet voor bouwkundige voorzieningen gezorgd worden zoals plaatsing van:

  1. een vriescel
  2. een koelcel
  3. de bouw van een stofvrije ruimte.

Naast deze bouwvoorzieningen is het noodzakelijk sluitende behandelprocedures op te stellen. Zo is het de regel dat de bederfelijke goederen volgens het fifo-systeem (first in, first out) worden opgeslagen, een onderdeel van een behandelprocedure. Denk hierbij

ook aan de afspraken over het direct in op- slag nemen van ingevroren goederen en het meten van de temperatuur van de goederen bij ontvangst, tijdens de opslag, het order verzamelen en het vervoer. Door deze maatregelen voorkomt men teruggang van de kwaliteit of bederf van de goederen.

Vaak krijgen medewerkers speciale kleding om in een speciale ruimte te kunnen werken. Dit kan ter bescherming zijn tegen de kou en uit oogpunt van hygiëne. Vaak gelden er ook afwijkende werktijden voor het werken in deze ruimten in verband met de gezondheid van de medewerker. Bij bijzondere goederen wordt doorgaans nog grotere stiptheid dan normaal van de medewerker gevraagd. Zo kan van de medewerker worden gevraagd extra goed te letten op de uiterste verkoopdatum, de kwaliteit van de goederen of de temperatuur van de ruimte.

Indeling transportmiddelen

Het transport binnen het bedrijf kent allerlei middelen die specifieke toepassingsmogelijkheden hebben.

Het interne transportmaterieel kunnen we onderverdelen in twee hoofdgroepen. Dat zijn de rijdende en de stationaire transportmiddelen. Daarnaast kan ook gebruik worden gemaakt van kranen. Deze kunnen zowel verrijdbaar als niet-verrijdbaar zijn. Het kenmerk van de rijdende transportmiddelen is dat ze zich met de last voortbewegen, flexibel in te zetten zijn en gebruik kunnen maken van vrije transportbanen.  

Het kenmerk van stationaire (vast opgestelde) transportmiddelen is dat ze op hun plaats blijven terwijl de goederen zich erover, erlangs, erdoor of erop bewegen. De transportroute en de transportcapaciteit moeten van tevoren worden vastgelegd. De vaste opstelling maakt wijziging van de route erg moeilijk of zelfs onmogelijk. Een goed inzicht in de goederenstroom is hier in de bouwfase essentieel.

Rijdend transportmaterieel

De rijdende transportmiddelen kunnen onderverdeeld worden in middelen voor:

-                     horizontaal transport

-                     verticaal transport.

Met horizontale transportmiddelen kunnen we geen goederen op elkaar stapelen. Een aantal van deze transportmiddelen kan lasten wel over een korte afstand heffen (tien centimeter) om de last vrij van de grond te krijgen zodat die kan worden verplaatst.

Met verticale transportmiddelen gaat het allereerst om verticaal transport (stapelen). Daarnaast kan hiermee in de meeste gevallen ook horizontaal transport uitgevoerd worden.

Stationaire transportmiddelen

De stationaire transportmiddelen worden ook wel transporteurs genoemd. Elk bedrijf dat gebruik gaat maken van transporteurs heeft zijn eigen eisen. Daarom hebben fabrikanten doorgaans de beschikking over een programma van standaardelementen met behulp waarvan de specifieke eisen van een bedrijf ingevuld kunnen worden.

Dit zijn de meest voorkomende transporteurs:

-                     glijgoten

-                     rollenbanen

-                     schijfjesbanen

-                     bandtransporteurs

-                     accumulerende transporteurs

-                     lattentransporteurs schommeltransporteurs

-                     vloerbanen

-                     pneumatische transporteurs.

Deze transportmiddelen kunnen gebruikt worden in combinatie met voorzieningen in de vrachtwagen waardoor snellere aan- en afvoer mogelijk is.

Kranen

Bij intern transportmaterieel onderscheiden we naast rijdend en stationair transportmaterieel ook kranen. Kranen kunnen zowel verrijdbaar als niet vrij verrijdbaar zijn. Een verrijdbare kraan is een kraan die gemonteerd is op een verrijdbaar onderstel.

Voorbeelden van verrijdbare kranen zijn:

-                     de mobiele kraan

-                     de autokraan

-                     de werkplaatskraan.

Niet vrij verrijdbare kranen zijn onder andere:

-                     de bovenloopkraan

-                     de stapelkraan

-                     de takel.

 

Een van de functies van het magazijn is ontvangst van goederen en de controle op:

-              kwantiteit

-              kwaliteit.

Controle van binnengekomen goederen kan verschillen, afhankelijk van:

-              de aard van de goederen

-              de waarde

-              de grootte van de stukken

-              de stapelmethode

-              de betrouwbaarheid van de leverancier - een wel/niet ISO-gecertificeerde leverancier.

Inslag is het totaal van handelingen dat verricht moet worden om de goederen uit de vrachtwagen op de plaats van opslag te brengen.

Standaardverpakking heeft voordelen:

-                     weinig arbeid

-                     goederen snel beschikbaar

-                     ruimte voor tussenopslag beperken.

Ompakken gebeurt als:

-                     gevraagde verpakking niet geleverd is of te leveren is

-                     aanpassing in magazijn naar de verpakking of palletafmetingen van leverancier niet mogelijk is

-                     verpakking niet voor intern transport ge-schikt is

-                     voorbewerking nodig is

-                     het externe leveringen betreft die onder eigen naam verkocht worden.

Bij voorraadbeheer onderscheiden we drie niveaus:

-                     voorraadregistratie

-                     voorraadbeheersing

-                     voorraadbesturing.

Het houden van voorraden heeft nadelen. Voorraad houden kosten geld (onder ander rente) en ruimte en brengt risico's met zich mee.

 Voordelen van voorraden zijn:

-                     korting bij inkoop door grote hoeveelheden

-                     lagere transport- en bestelkosten

-                     minder nee-verkoop.

Gegevens van de goederen die in huis zijn, moeten bekend zijn. Administreren en samenwerking met in- en verkoop is noodzakelijk.

Open magazijn: geen controle op de goederen. Gesloten magazijn: afgifte goederen wordt geadministreerd.

Soorten magazijnen:

-                     grondstoffenmagazijn

-                     tussenmagazijn

-                     gereedproductmagazijn.

Naar werkwijze kunnen we magazijnen onderscheiden in:

-                     magazijn met directe uitgifte

-                     magazijn met indirecte uitgifte.

Opslagmiddelen voor verzamelde lasten zijn:

-                     magazijnbakken

-                     pallets/containers

-                     rolcontainers.

Magazijnstellingen worden gebruikt omdat:

-                     de goederen hierbij goed bereikbaar zijn

-                     de goederen beschermd worden.

De interne transportmiddelen zijn onder te verdelen in twee hoofdgroepen. Dat zijn de rijdende en de stationaire transportmiddelen. Deze kunnen horizontaal en/of verticaal bewegen. Daarnaast kan ook gebruik worden gemaakt van kranen die vrij verrijdbaar of niet vrij verrijdbaar zijn.Werken in een distributiecentrum heeft te maken met activiteiten die samenhangen met de ontvangst van de goederen, het intern transporteren, het opslaan en het verzenden. Daarbij gaat het om een zo efficiënt, doelgericht en flexibel mogelijke goederenverplaatsing tussen de verschillende locaties van een onderneming. Managers letten daarbij op dat handlingactiviteiten, dat wil zeggen alle handelingen die in een magazijn worden verricht, zo klein mogelijk zijn.

Ontvangst van de goederen

Het ontvangen van goederen is een van de belangrijkste functies van het magazijn. De ontvangstafdeling betekent het eindpunt van de goederenstroom naar het bedrijf. De ontvangstafdeling vormt tevens de aansluiting tussen extern vervoer en intern transport. Tijdens en na de goederenontvangst moet men heel wat formaliteiten afwikkelen. Zo moeten aanvoergegevens (kwantiteit) en goedereneigenschappen (kwaliteit) worden gecontroleerd.

Gang van de goederen.

    Goederenontvangst
    Opslag Intern transport
    Goederenverzending

Ontvangstafdeling

Op de ontvangstafdeling worden de goederen tijdelijk opgeslagen voor transport naar het magazijn. Goederen blijven soms enkele uren, maar soms ook enkele dagen staan omdat ze bijvoorbeeld een behandeling moeten ondergaan, zoals uitpakken, overpakken, etiketteren, prijzen of ten behoeve van kwaliteitscontrole, voordat ze naar het magazijn afgevoerd kunnen worden. Het komt niet vaak voor dat goederen zonder meer afgevoerd kunnen worden.

Bouwkundige voorzieningen

Voor het in ontvangst nemen van goederen is het vaak noodzakelijk een aantal bouwkundige aanpassingen aan te brengen zodat de goederen probleemloos in het magazijn kunnen komen.

Hier volgen alvast de belangrijkste voorzieningen.

Vaak is het hoogteverschil tussen het transportmiddel waarmee de goederen aangeleverd worden en de magazijnvloer de belangrijkste oorzaak van belemmering. Daarnaast is er nog een aantal laad- en losbelemmerende factoren die met bouwkundige aanpassingen grotendeels verholpen kunnen worden, zoals:

-                     een laadkuil

-                     een laadperron

-                     een dockshelter

-                     een autoplein.

Laadkuil

De laadkuil brengt de vloer van de vrachtauto op gelijke hoogte met de magazijnvloer. Hierdoor kunnen de goederen probleemloos uit en in de vrachtwagen gereden worden.

Laadperron

Een laadperron is een verhoging van het wegdek waardoor de magazijnvloer op gelijke hoogte komt met de vloer van de vrachtwagen. Laadperrons zijn er in veel uitvoeringen.

Dockshelter

Een dockshelter maakt het mogelijk om het laden en lossen ondanks slechte weersomstandigheden door te laten gaan in een droge en tochtwerende werksituatie. Een dockshelter kan worden gebruikt in combinatie met een laadkuil en een laadperron.

Autoplein

Een autoplein maakt het mogelijk om de vaak zeer grote vrachtwagen zonder moeilijkheden voor de losplaats van het magazijn te zetten. Doorgaans is het autoplein verhard met betonnen platen of op andere wijze verstevigd waardoor verzakking wordt tegengegaan.

Controlewerkzaamheden

Bij het ontvangen van goederen vinden twee controles plaats, namelijk:

-                     colli- en kwaliteitscontrole bij het uitladen aan de hand van de gegevens op de vrachtbrief

-                     inhouds- en kwaliteitscontrole aan de hand van de paklijst.

Wanneer de goederen van het externe transport worden overgenomen, vergelijkt men het aantal colli (verzendeenheden) met de gegevens op de vrachtbrief (kwantitatieve controle).

Tevens vindt dan een uiterlijke controle van de aangeleverde goederen plaats op schade, vuil, vocht en dergelijke (kwalitatieve con­trole).

Bij chemische vloeistoffen en dergelijke vindt vooraf vaak eerst een bemonstering plaats die in een laboratorium wordt geanalyseerd. Is men akkoord met de zending, dan tekent men op de vrachtbrief of voor ontvangst van de colli. Bij omvangrijke schade en/of tekor­ten weigert men soms de ontvangst van de zending. In ieder geval moet dit heel duidelijk op de vrachtbrief worden vermeld. Het soort beschadiging moet duidelijk omschreven zijn. 'De zending is nat' is onvoldoende. 'Doos 1 t/m 49 en doos 53 geheel nat, ook de inhoud. Goederen (chips) onverkoopbaar' is wel een goede omschrijving van schade.

Tekenbevoegdheid

Het is belangrijk te weten dat de of te tekenen vrachtbrief een document met rechtsgeldigheid is. Door maar enkele medewerkers van het magazijn (of expeditieafdeling) de bevoegdheid tot aftekenen te geven, kan voorkomen worden dat onvoldoende wordt gecontroleerd. Het komt voor dat schade pas bij het uitpakken wordt geconstateerd. Het is in dat geval belangrijk de vervoerder aansprakelijk te stellen binnen de daarvoor vastgestelde termijn.

In onderstaande tabel voor binnenlands vervoer zijn de belangrijkste termijnen opgenomen:

Binnenkomst goederen per:
   

Aansprakelijkheidsstelling bij:

Uitwendige schade:
   

Niet-zichtbare schade

Wegvervoer (binnenlands)
   

direct binnen een week

Spoorwagon
   

direct binnen een week

Postpakket
   

direct binnen 2 x 24 uur*

* waarbij het pakket op het postkantoor moet worden getoond. Figuur 6.2 Termijnen voor aansprakelijkheidsstelling.

Het zal duidelijk zijn dat je de goederen binnen deze periode uitgepakt en gecontroleerd moet hebben.

Controleren van de paklijst

Op een paklijst wordt aangegeven wat de inhoud is van de zending. Deze beschrijving van de inhoud is een aanvulling op de gegevens van het vervoersdocument. Op het vervoersdocument staat slechts het aantal colli en de soort verpakking beschreven, dat wil zeggen: gegevens betreffende de buitenkant van de colli. De paklijst vermeldt bovendien gegevens over de binnenkant (de inhoud) van de verpakking.

Afhandeling en controle

Met behulp van de paklijst kan gecontroleerd worden of de inhoud van de zending klopt. Als de inhoud niet klopt met de gegevens op de paklijst, kan de vervoerder/leverancier binnen de vereiste termijn aansprakelijk gesteld worden. Wanneer we akkoord gaan met de zending, kan de paklijst afgetekend worden. Bij de voorraadadministratie kan deze paklijst gebruikt worden bij het opstellen van een intern bedrijfsdocument.

De controle bij binnenkomende goederen bestaat dus uit twee stappen:

1 e controle
   

2e controle

aan de hand van het vervoer- document
   

controle op aantal en op verpakking controle op de

aan de hand van de paklijst
   

inhoud van de verpakking

 

Een paklijst is niet noodzakelijk. Een vrachtbrief is dat wel als de goederen door een beroepsvervoerder worden vervoerd. Ook bedrijven die zelf vervoeren, gebruiken tegenwoordig steeds vaker een vrachtbrief.

Controlesystemen

De controle op de binnengekomen goederen kan op verschillende manieren worden uit¬gevoerd.

Het gekozen systeem zal sterk afhankelijk zijn van:

-                     de aard van de goederen

-                     de waarde (prijs)

-                     de grootte van de stukken (hoe groter, hoe gemakkelijker te tellen)

-                     de stapelmethode

Voor onderdelen die per laag gestapeld zijn, is het misschien voldoende om een laag te tellen (waarbij we afgaan op het palletpatroon als een handige manier) en dit aantal te vermenigvuldigen met het aantal lagen.

-                     de betrouwbaarheid van de leverancier.

Als de goederen toch moeten worden omgepakt op een andere pallet of in een interne verpakking, kan het tellen meestal samen met het ompakken gebeuren. Dit vraagt geen of weinig extra tijd. Daarnaast kan ook een controle plaatsvinden door te wegen of door het nemen van steekproeven. Wanneer het om duurdere goederen gaat, is een volledige controle gewenst.

Inslag

Na het lossen en de controle zullen de goederen, eventueel via een tussenopslag, naar de plaats van opslag gebracht moeten worden (inslag). Dit betekent dat, afgezien van eventuele pakkingen, ook administratieve handelingen uitgevoerd moeten worden zoals controle van de begeleidende documenten.

Als goederen in een standaardverpakking aangeleverd worden, dan bestaan er twee mogelijkheden:

-                     De leverancier heeft de goederen verpakt op voorschrift van de afnemer.

-                     De leverancier gebruikt zijn eigen verpakking.

Is de toeleverancier een eigen afdeling van het bedrijf, dan zal het aanleveren in standaardverpakkingen het meest voor de hand liggen.

De belangrijkste voordelen van standaard-verpakkingen zijn:

-                     Er is weinig of geen lichamelijke arbeid meer nodig om de goederen klaar te maken voor opslag.

-                     Hierdoor zijn de goederen snel beschik-baar.

-                     De ruimte voor tussenopslag kan tot een minimum beperkt blijven.

Over het algemeen kunnen we zeggen dat dit systeem weinig of geen nadelen heeft.

Ompakken moet gebeuren als:

-                     de leverancier niet kan leveren in de gevraagde verpakking (of op de pallet)

-                     het financieel of anderszins niet verantwoord is het opslagsysteem in het magazijn aan te passen aan de verpakking of palletafmeting van de leverancier

-                     de gevraagde verpakking niet geschikt is voor intern transport

-                     nog voorbewerkingen (zoals op lengte zagen, beschermlaag aanbrengen) nodig zijn voordat het materiaal kan worden opgeslagen in het magazijn

-                     goederen onder eigen merk verkocht worden terwijl zij door externe leveranciers worden geleverd. In marketingtermen heet dit 'private labelling'.

Als bedrijven een borgingsysteem voor hun productie hebben (bijvoorbeeld ISO-gecertificeerd), dan kun je er zeker van zijn dat de goederen een bepaalde kwaliteit hebben. Maar let wel op, niet ieder ISO-systeem zegt iets over de kwaliteit van de goederen. ISO 9000-gecertificeerde bedrijven zijn op hun proces gecertificeerd.

Emballage

 Verpakkingen onderscheiden we in:

-                     eenmalige verpakkingen

-                     meermalige verpakkingen.

Eenmalige verpakkingen

Bij eenmalige verpakkingen kunnen we den- ken aan kartonnen dozen en krimpfolie. Andere vormen van eenmalige verpakkingen zijn glas (flessen en potten), hout van eenmalige pallets. Verpakkingen betekenen een flinke belasting voor ons milieu, vandaar dat de overheid de laatste tijd steeds meer maatregelen neemt om de milieubelasting die door deze verpakkingen wordt veroorzaakt, tegen te gaan. Zij werkt hierbij nauw samen met het bedrijfsleven. Eenmalige verpakkingen dienen zo veel mogelijk gerecycled te worden. Dit betekent voor veel gebruikte eenmalige verpakkingen dat deze in hun tweede leven dienen als basismateriaal voor nieuwe producten. Voor de goederendistributie betekent deze ontwikkeling:

-                     afname van de hoeveelheid aangeleverde verpakkingen

-                     toename van meermalige verpakkingen

-                     gescheiden afvoer van verpakkingsafval.

In toenemende mate worden bedrijven door de overheid gedwongen geleverde verpakkingen retour te nemen.

Meermalige verpakkingen

Bij meermalige verpakkingen moeten we met name denken aan kratten, pallets, rol containers en vaten. Voor deze emballage wordt in de regel statiegeld betaald. Statiegeld ontvang je terug wanneer je de emballage weer inlevert. Nauwkeurig bijhouden van de geleverde en retour gezonden emballage is belangrijk omdat een bedrijf anders veel geld misloopt. Hierdoor stijgen tevens de kosten voor het bedrijf. Bedrijven hebben vaak de afspraak met de leverancier dat een zelfde aantal containers of pallets dat geleverd wordt ook weer teruggaat. Meermalige emballage zorgt vaak voor het nodige extra werk. Veel bedrijven hebben een aparte ruimte (vaak buiten) gereserveerd om hier de meermalige emballage te sorteren en op te slaan.

Reverse Logistics

Het kan voorkomen dat goederen door de afnemer retour worden gezonden. Doorgaans gebeurt dit na overleg met de afdeling Verkoop. Er kan een aantal redenen zijn voor het retour zenden van de goederen zoals:

-                     het verkeerde artikel

-                     het verkeerde aantal

-                     een overschreden leveringstermijn

-                     als het artikel niet voldoet aan de afgesproken kwaliteit.

Een zorgvuldige behandeling van retouren is noodzakelijk om een goede relatie met de afnemer te behouden en onnodige kosten voor het bedrijf te voorkomen. Dikwijls hanteren bedrijven standaardprocedures voor de behandeling van retouren. Onderdeel van de procedure is meestal dat er eerst contact is geweest tussen de afnemer en het bedrijf over de retour te zenden goederen. Tevens zijn er retourformulieren waarop de retourgoederen genoteerd moeten worden.

Formulier voor retouren

Op het retourformulier moet je de volgende gegevens noteren:

-                     gegevens van de zending waarmee de betreffende goederen naar de afnemer zijn

-                     verzonden, zoals de datum en het order nummer

-                     artikelomschrijving

-                     artikelnummer

-                     klantgegevens: naam, adres, klantnummer - datum van retourzending

-                     reden van retourzending

-                     naam van de magazijnmedewerker die de retourgoederen in ontvangst neemt

-                     naam van de verkoper die met de klant afspraken over het retour zenden heeft gemaakt.

Wanneer de retourgoederen in het magazijn aankomen moet de verdere afhandeling plaatsvinden. Voorkomen moet worden dat de retourgoederen in een aan het oog onttrokken hoekje weggezet worden waardoor de kans om ze te vergeten wordt vergroot.

Verwerking van de retouren

Er moet beoordeeld worden wat er met de retouren moet gebeuren. Er is een aantal mogelijkheden:

-                     Als de kwaliteit van het artikel tekortschiet, zul je contact op moeten nemen met de leverancier en moet het artikel aan de leverancier retour gezonden worden

-                     Betreft het een artikel zonder gebreken, dan moet je actie ondernemen zodat de goederen zo snel mogelijk weer opgenomen kunnen worden bij de voorraad.

Het komt vaak voor dat artikelen aan bederf onderhevig zijn. Het is dan zaak ervoor te zorgen dat de artikelen zo snel mogelijk op de juiste wijze worden opgeslagen zodat verdere terugloop van de kwaliteit wordt tegengegaan. Uiteraard geldt voor deze goederen dat zo snel mogelijk beslist moet worden wat ermee moet gebeuren. Wanneer retour gezonden artikelen een dusdanige graad van bederf hebben bereikt dat uit oogpunt van hygiëne vernietiging noodzakelijk is, moet de verkoper of inkoper die met de afwikkeling belast is hiervan tijdig in kennis worden gesteld, waarna de goederen vernietigd moeten worden.

Begeleidende documenten

De administratie moet op de hoogte gebracht worden van de in ontvangst genomen retouren zodat zij deze informatie administratief kan verwerken. De verschillende soorten administratie die daarbij betrokken zijn:

-                     voorraadadministratie om de goederen zo mogelijk op te nemen bij de aanwezige voorraad

-                     de debiteurenadministratie om, als dit afgesproken is, een creditnota aan de afnemer te zenden of het geldbedrag aan de afnemer op de eerstvolgende nota in mindering te brengen

-                     de crediteurenadministratie om, als dit met de leverancier is overeengekomen, het door de leverancier te vergoeden bedrag op de rekening van de leverancier te controleren.

Ontvangst en opslag

Het is belangrijk dat de goederenontvangst vlot en doordacht gebeurt. Het is daarom noodzakelijk dat ruim van tevoren bekend is

welke goederen binnen zullen komen. Doorgaans stelt de inkoopafdeling de chef Ontvangst op de hoogte van de te ontvangen goederen. Veel leveranciers hebben vaste levertijden, bij anderen wordt per levering een levertijd afgesproken.

Dagelijks moet er een ontvangstplanning gemaakt worden. Door de planning kunnen drukke momenten gespreid worden over de dag en kan gezorgd worden voor voldoende mensen en middelen om de ontvangsten goed te laten verlopen. Bij het maken van de ontvangstplanning moet rekening gehouden worden met:

-                     tijdstip van een levering

-                     hoeveelheid goederen

-                     de soort goederen

-                     de vereiste manier van controleren

-                     de werkzaamheden die nodig zijn voor het opslaggereed maken van de binnengekomen goederen.

Wanneer de informatie over de op komst zijnde leveringen bekend is, kunnen er maatregelen getroffen worden om de goederen in ontvangst te nemen. Nu kunnen er berekeningen gemaakt worden over de benodigde capaciteit.

Capaciteit

Op de volgende vragen moet een antwoord gegeven worden:

-                     Hoeveel m2 ruimte is er nodig om de binnenkomende goederen ter controle uit te zetten?

-                     Hoeveel medewerkers zijn er nodig om voor een vlotte en nauwkeurig gecontroleerde ontvangst te zorgen?

-                     Welke speciale kennis en apparatuur is er nodig bij de controle van de binnenkomende goederen?

-                     Hoeveel tijd is er nodig voor het controleren en opslaggereed zetten zonder dat het tot een opstopping komt?

-                     Welke transportmiddelen zijn er nodig en hoeveel?

-                     Welke eventuele extra voorzieningen moeten er aanwezig zijn bij het lossen, controleren en opslaggereed maken?

-                     Hoeveel ruimte is er nodig om de binnengekomen goederen op te staan en is deze ruimte beschikbaar?

Berekening van de benodigde mensen en middelen

Bij de onderbouwing van de planning met cijfers wordt vaak uitgegaan van ervaringscijfers. Uit ervaring is bekend dat bijvoorbeeld 5 minuten gerekend moet worden voor het controleren en opslaggereed maken van een pallet. Voor het in opslag nemen van een pallet is bekend dat je gemiddeld 3 minuten per pallet nodig hebt.

Goederenstroom

Een belangrijke vraag die naar voren komt is welke voorraden worden aangehouden. Vandaar dat in eerste instantie naar deze voorraden gekeken wordt.

Opslag en intern transport.

    Goederenontvangst
    Opslag + Intern transport
    Goederenverzending

De vele kleine goederenstromen die van een groot aantal leveranciers kunnen binnenkomen, vormen de totale voorraad waaruit naar behoefte kan worden geleverd en verkocht.

Verschillende niveaus voorraadbeheer

Het laagste niveau van voorraadbeheer is voorraadregistratie. Hierbij wordt onder an¬dere bijgehouden waar de voorraad in het magazijn staat. Dit is van belang voor de fi¬nanciele administratie en voor het op de juiste wijze verrichten van inslag en uitslag van de goederen.

Het volgende niveau van beheer houdt in dat naast registratie ook de voorraad beheerst wordt: voorraadbeheersing. Dit betekent dat men niet alleen passief registreert wat er op¬geslagen ligt, maar dat men ook bekijkt of de hoogte van de voorraden wel goed is. Verder zijn er parameters ingesteld om dit te beoordelen en zo nodig bij te sturen.

Instrumenten hiervoor zijn minimum- en maximumvoorraadgrenzen, veiligheidsvoorraden en bestelsystemen.

Het daaropvolgende niveau van voorraadbeheer houdt in dat men niet alleen de voorraad beheert en beheerst, maar deze ook in relatie brengt met andere afdelingen in het bedrijf waardoor een totale voorraadbesturing plaatsvindt. Dit gebeurt steeds meer, niet in de laatste plaats door de steeds betere informatiesystemen en technologieën.

Bij een voorraadbesturing wordt de voorraad in relatie gebracht met de verkoopverwachtingen, de productiecapaciteit, de inkoopmogelijkheden qua hoeveelheid en prijsstelling en de prioriteitstellingen in het bedrijf.

Voorraad houden heeft nadelen. Voorraad houden betekent een grote investering. Geld moet van de bank worden aangetrokken en over dat geld moet rente worden betaald. Een grote voorraad komt de onderneming dus op een hoog bedrag aan te betalen rente te staan. Bovendien kan het in de voorraden geïnvesteerde geld niet voor andere doeleinden worden gebruikt.

Behalve directe kosten brengt voorraad de behoefte aan ruimte met zich mee en ruimte kost geld want er is meer magazijnruimte nodig en eventuele stellingen. Dit betekent dat er investeringen gedaan moeten worden, dat wil zeggen rentekosten, afschrijving, onderhoudskosten en dergelijke.

Naast de rentekosten en de kosten voor de opslagruimte is er nog een kostenpost, namelijk de risico's die een voorraad met zich meebrengt. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen te verzekeren risico's zoals brand en diefstal en niet te verzekeren risico's zoals bederf en veroudering.

Daarom gaan steeds meer bedrijven na hoe ze met kleinere voorraden kunnen werken zonder dat de service achteruitgaat. Bedrijven proberen juist op tijd te leveren (JIT= Just In Time).

Aan het houden van een voorraad zijn echter ook voordelen verbonden. Door grotere hoeveelheden aan te kopen-kan het bedrijf vaak inkoopvoordelen (kortingen) krijgen.

Bij verwachte prijsstijgingen kan een tijdelijk hoge voorraad extra winst betekenen. In dit rijtje van geldelijke voordelen passen ook de naar verhouding lagere transportkosten bij een grotere bestelling en de lagere bestelkosten.

Elke zending brengt immers extra handelingen met zich mee.

Voorraden houden

Nadelen            
   

Voordelen

rente (geld)     
   

inkoopvoordeel

ruimte
   

lagere transport-/ bestelkosten

risico’s
   

minder 'nee' verkoop

 

Bij alle overwegingen zul je er echter rekening mee moeten houden dat aan afnemers geleverd moet kunnen worden. Dat betekent klantenbinding: een afnemer is eerder bereid om bij een leverancier te kopen wanneer de meeste bestelde goederen keurig op tijd en van constante kwaliteit worden geleverd.

Service

De voorraden van elk artikel zo groot maken dat altijd geleverd kan worden, is kostbaar. Daarom is het uit het oogpunt van bedrijfsvoering verstandig dat de belangrijkste artikelen altijd geleverd kunnen worden. Bij het vaststellen van de bestelserie en het bestel-moment moet hiermee steeds rekening worden gehouden.

In de voorraad moet men een veiligheidsdrempel (de veiligheidsvoorraad) inbouwen. Hoe belangrijker het artikel, hoe meer het bedrijf geneigd zal zijn om nee-verkoop te voorkomen. Deze artikelen zullen een ruimere veiligheidsvoorraad moeten hebben. Meestal zijn dit artikelen die behoren tot de A-groep.

Omdat het houden van een voorraad geld kost, zal van tevoren zo nauwkeurig mogelijk

 

vastgesteld moeten worden hoe hoog de voorraad mag oplopen.

Voor alle duidelijkheid: de servicegraad van een bedrijf is nauw gekoppeld aan de voorraadkosten, de afstemming van de hoogte van de voorraad en het bestelmoment. leder bedrijf bepaalt zelf zijn servicegraad. In feite is dit een beleidsbeslissing waarbij de vraag gesteld kan worden in welke mate men aan de vraag van de klant wil voldoen. Uiteraard speelt de concurrentie hierin een belangrijke rol.

Aan de hand van de bekende gegevens wordt vastgesteld hoe groot de voorraad van een artikel mag zijn en of alle artikelen in voorraad moeten zijn.

Voorraadadministratie

Uit het voorgaande blijkt dat uit oogpunt van kosten heel anders tegen een voorraad wordt aangekeken dan uit het oogpunt van service aan de afnemer. Om aan de ene kant de kosten zo laag mogelijk te houden en anderzijds een zo hoog mogelijke servicegraad te bieden, zal in een bedrijf voorraadbeheer worden gevoerd.

Voorraadbeheer wil zeggen dat we de voorraad administratief goed in het oog houden zodat we enerzijds niet te veel en anderzijds niet te weinig in voorraad hebben. Het betekent dat we op tijd en niet te vroeg of te laat bestellen en dat we ook altijd de juiste hoeveelheid bestellen.

De grootte van de voorraad wijzigt voortdurend. Van de leveranciers komen regelmatig nieuwe goederen of grondstoffen. Dagelijks krijgen de klanten goederen afgeleverd.

Daardoor verandert de omvang van de voorraad constant. Bovendien kan de samenstelling van de voorraad veranderen omdat het assortiment wordt aangepast.

Bij het beheer van voorraden hoort de voorraadadministratie. Dankzij de voorraadadministratie is bekend wat in voorraad is zodat tijdig bijbesteld kan worden. Voorts kunnen we met behulp van de administratie zien of een artikel al of niet leverbaar is. Voorraadadministratie vindt vooral plaats op het kantoor.

Soorten magazijnen

In magazijnen van handels- of productiebedrijven liggen grondstoffen, halffabricaten of gereed product in voorraad.

We kennen onder meer open en gesloten' magazijnen. Een van de kenmerken van een gesloten magazijn is dat de goederen niet zomaar meegenomen kunnen worden. De afgifte van de opgeslagen goederen houdt men onder controle. Zonder bon mag niets worden weggehaald en/of meegegeven. Een goede discipline is hier beslist noodzakelijk. Bij een open magazijn heeft iedereen toe- gang. Van registratie en controle is in zo'n magazijn geen sprake. Om de stand van de voorraad te kunnen bepalen, moet veelal worden geteld (geïnventariseerd).

Indeling magazijnen

Open magazijn
   

Gesloten magazijn

- controle bij ontvangst
   

- controle bij ontvangst

- geen controle bij uitgifte        
   

- controle bij uitgifte magazijnchef

 

Het magazijn heeft daarnaast de functie van distributiecentrum: de verschillende artikelen worden aan de aanvragers uitgeleverd. In sommige bedrijven spreekt men daarom liever van distributiecentrum.

Als je kijkt naar de soort goederen die worden opgeslagen, wordt onderscheid gemaakt tussen:

-                     grondstoffenmagazijn

-                     tussenmagazijn

-                     gereedproductmagazijn.

Grondstoffenmagazijn

Voor veel grondstoffen zoals kolen, erts, zand en grind is opslag in een magazijn niet van toepassing. Andere grondstoffen eisen een meer beschermde opslag. Die kan plaatsvinden in tanks als het om vloeistoffen zoals olie gaat of in silo's als het om stortgoederen zoals granen gaat.

In grondstoffenmagazijnen vinden we goederen zoals:

-                     vaten tabak (sigarettenfabriek)

-                     balen koffie (koffiebranderij)

-                     blokken natuurrubber (bandenfabriek)

-                     boxen met aardappelen (chipsfabriek).

Tussenmagazijn

In productiebedrijven vinden we tussen de verschillende productiefasen tussenmagazijnen. In zo'n magazijn treffen we onderdelen en halffabricaten aan die in een volgende productiefase verder bewerkt of verwerkt moeten worden. Tussenmagazijnen ontstaan als de productiefasen in de praktijk niet goed op elkaar kunnen worden afgestemd of als bepaalde productieprocessen in een beperkt seizoen kunnen worden uitgevoerd.

Gereedproductmagazijn

Aan het eind van een productieproces vin- den we in de regel een gereedproductmagazijn. Het gereed product blijft daar voor kortere of langere tijd in opslag voordat het naar de afnemers wordt verzonden.

Werkwijze

Als je kijkt naar de werkwijze kan onderscheid worden gemaakt tussen:

-                     magazijnen met directe uitgifte

-                     magazijnen met indirecte uitgifte.

Bij een magazijn met directe uitgifte komt de afnemer onaangekondigd naar het magazijn. Hij krijgt of pakt zelf de goederen die hij nodig heeft en vertrekt met die goederen.

Zo'n magazijn wordt ook wel afhaalmagazijn genoemd.

Bij een magazijn met indirecte uitgifte bestelt de afnemer schriftelijk, telefonisch of op welke manier dan ook. Vervolgens wordt het bestelde bij de klant afgeleverd op een al of niet van tevoren vastgesteld tijdstip.

Werkwijze magazijn

Directe uitgifte
   

Indirecte uitgifte

- geen bestelling
   

- bestelling

- goederen worden meegenomen       
   

- goederen worden toegezonden

 

Opslagmiddelen

Wanneer goederen een bedrijf binnenkomen, zullen ze in een aantal gevallen om- of overgestapeld worden. Bij verder transport en verdere opslag door de onderneming is het goed dit om- of overstapelen zo veel mogelijk te vermijden. Om dit te voorkomen, is het goed een grotere hoeveelheid goederen in een keer te transporteren en op te slaan.

Om te komen tot een grotere hoeveelheid goederen is het samenstellen van een zogenaamde verzamelde last belangrijk. Een verzamelde last is samengesteld uit een aantal colli (dozen/vaten). Zo kunnen de goederen ook vaak beter worden beschermd.

Bij de samenstelling van verzamelde lasten moeten we rekening houden met transport en opslag. Dat betekent dat een transporteenheid ook een opslageenheid is. Daardoor wordt om- of overstapelen vermeden.

Hulpmiddelen worden toegepast om een verzamelde last op te nemen en eventueel bij elkaar te houden. Deze hulpmiddelen zijn:

-              magazijnbakken

-              transportbakken

-              pallets (boxpallets)

-              rolcontainers. Magazijn- en transportbakken

Stellingen

De meeste bedrijven gebruiken voor de op- slag van goederen magazijnstellingen. Dat gebeurt om twee redenen. De eerste reden is dat door die magazijnstellingen de goederen goed bereikbaar zijn. De tweede reden is de bescherming van goederen: verschillende goederen zijn niet bestand tegen de druk die ontstaat bij hoog stapelen.

Direct de goederen op elkaar stapelen wordt in magazijntermen blokstapeling genoemd. Dit is alleen mogelijk wanneer:

-                     de goederen op de pallets zodanig gestapeld zijn dat er geen onveilige situaties ontstaan

-                     de goederen een goede verpakking, vorm en gewicht hebben

-                     er voldoende goederen zijn om te stapelen.

 

Wanneer blokstapeling niet toegepast kan worden, kan de hoogte in een magazijn benut worden door het gebruik van stellingen.

De afgelopen jaren hebben de opslag en het interne transport een enorme vlucht genomen. Daardoor zijn ook de stellingen uitgegroeid van een simpele stellage tot een staalconstructie waarin grote hoeveelheden goederen opgeslagen kunnen worden.

In de praktijk zul je veel verschillende soorten stellingen tegenkomen, bijvoorbeeld de palletstelling, de legbordstelling en de inrijstelling.

Voor de veiligheid van stellingen zijn normen opgesteld. Bovendien moet op de stellingen een plaat worden bevestigd waarop het toegestane draagvermogen en de vakhoogte is vermeld.

Bijzondere goederen

In de goederenbehandeling onderscheiden we goederen die met een gewone werkwijze behandeld kunnen worden en goederen die op bijzondere wijze behandeld moeten worden.

We denken hierbij aan:

-                     gevaarlijke stoffen

-                     bederfelijke goederen.

Bij de genoemde goederen kunnen we te maken krijgen met:

-                     bijzondere wetten

-                     bijzondere bouwvoorschriften

-                     speciale procedures.

Gevaarlijke stoffen

De opslag van gevaarlijke stoffen moet voldoen aan de eisen zoals die in de CPR-richtlijnen zijn gesteld. Als aan deze eisen wordt voldaan, dan kan een milieuvergunning worden verleend.

Zo worden er op bouwkundig gebied eisen gesteld zoals compartimentering (het onderverdelen van het magazijn in kleinere ruimten) zodat in geval van brand de omvang van de brand beperkt blijft. Ook moeten we den- ken aan het plaatsen van bijzondere deuren die van buiten moeilijk te openen zijn en van binnenuit altijd te openen zijn, voorzieningen die zorgen voor voldoende ventilatie, nooduitgangen en brandblusapparatuur. Vaak is het bedrijf verplicht te zorgen voor speciale beschermingskleding. In veel gevallen moeten medewerkers eerst met succes een opleiding volgen.

Tevens wordt meestal geëist dat je een nauwkeurige voorraadadministratie voert die altijd aan de bevoegde instanties getoond kan worden. Denk hierbij aan de brandweer of de milieudienst. De overheid houdt regelmatig toezicht op naleving van de wetten op gevaarlijke stoffen. Wanneer een bedrijf zich niet houdt aan de voorschriften, kan het beboet worden en kan de vergunning ingetrokken worden.

Bederfelijke goederen

Bederfelijke goederen zijn vaak levensmiddelen. Deze goederen zijn maar een beperkte tijd houdbaar en moeten vaak onder speciale condities in voorraad gehouden en vervoerd worden. Bederfelijke goederen kunnen vaak langer in goede conditie blijven door klimaatbeheersing. Dit kan bereikt worden door onder andere bevriezen, koelen, ventileren, stofvrij en donker bewaren.

Steeds meer branches maken afspraken over de normen van voedselveiligheid zoals de ingangstemperatuur, de bewaartemperatuur en dergelijke. Ze leggen dit in een convenant vast.

Om dit te bereiken, moet voor bouwkundige voorzieningen gezorgd worden zoals plaatsing van:

    een vriescel
    een koelcel
    de bouw van een stofvrije ruimte.

Naast deze bouwvoorzieningen is het noodzakelijk sluitende behandelprocedures op te stellen. Zo is het de regel dat de bederfelijke goederen volgens het fifo-systeem (first in, first out) worden opgeslagen, een onderdeel van een behandelprocedure. Denk hierbij

ook aan de afspraken over het direct in op- slag nemen van ingevroren goederen en het meten van de temperatuur van de goederen bij ontvangst, tijdens de opslag, het order verzamelen en het vervoer. Door deze maatregelen voorkomt men teruggang van de kwaliteit of bederf van de goederen.

Vaak krijgen medewerkers speciale kleding om in een speciale ruimte te kunnen werken. Dit kan ter bescherming zijn tegen de kou en uit oogpunt van hygiëne. Vaak gelden er ook afwijkende werktijden voor het werken in deze ruimten in verband met de gezondheid van de medewerker. Bij bijzondere goederen wordt doorgaans nog grotere stiptheid dan normaal van de medewerker gevraagd. Zo kan van de medewerker worden gevraagd extra goed te letten op de uiterste verkoopdatum, de kwaliteit van de goederen of de temperatuur van de ruimte.

Indeling transportmiddelen

Het transport binnen het bedrijf kent allerlei middelen die specifieke toepassingsmogelijkheden hebben.

Het interne transportmaterieel kunnen we onderverdelen in twee hoofdgroepen. Dat zijn de rijdende en de stationaire transportmiddelen. Daarnaast kan ook gebruik worden gemaakt van kranen. Deze kunnen zowel verrijdbaar als niet-verrijdbaar zijn. Het kenmerk van de rijdende transportmiddelen is dat ze zich met de last voortbewegen, flexibel in te zetten zijn en gebruik kunnen maken van vrije transportbanen. 

Het kenmerk van stationaire (vast opgestelde) transportmiddelen is dat ze op hun plaats blijven terwijl de goederen zich erover, erlangs, erdoor of erop bewegen. De transportroute en de transportcapaciteit moeten van tevoren worden vastgelegd. De vaste opstelling maakt wijziging van de route erg moeilijk of zelfs onmogelijk. Een goed inzicht in de goederenstroom is hier in de bouwfase essentieel.

Rijdend transportmaterieel

De rijdende transportmiddelen kunnen onderverdeeld worden in middelen voor:

-                     horizontaal transport

-                     verticaal transport.

Met horizontale transportmiddelen kunnen we geen goederen op elkaar stapelen. Een aantal van deze transportmiddelen kan lasten wel over een korte afstand heffen (tien centimeter) om de last vrij van de grond te krijgen zodat die kan worden verplaatst.

Met verticale transportmiddelen gaat het allereerst om verticaal transport (stapelen). Daarnaast kan hiermee in de meeste gevallen ook horizontaal transport uitgevoerd worden.

Stationaire transportmiddelen

De stationaire transportmiddelen worden ook wel transporteurs genoemd. Elk bedrijf dat gebruik gaat maken van transporteurs heeft zijn eigen eisen. Daarom hebben fabrikanten doorgaans de beschikking over een programma van standaardelementen met behulp waarvan de specifieke eisen van een bedrijf ingevuld kunnen worden.

Dit zijn de meest voorkomende transporteurs:

-                     glijgoten

-                     rollenbanen

-                     schijfjesbanen

-                     bandtransporteurs

-                     accumulerende transporteurs

-                     lattentransporteurs schommeltransporteurs

-                     vloerbanen

-                     pneumatische transporteurs.

Deze transportmiddelen kunnen gebruikt worden in combinatie met voorzieningen in de vrachtwagen waardoor snellere aan- en afvoer mogelijk is.

Kranen

Bij intern transportmaterieel onderscheiden we naast rijdend en stationair transportmaterieel ook kranen. Kranen kunnen zowel verrijdbaar als niet vrij verrijdbaar zijn. Een verrijdbare kraan is een kraan die gemonteerd is op een verrijdbaar onderstel.

Voorbeelden van verrijdbare kranen zijn:

-                     de mobiele kraan

-                     de autokraan

-                     de werkplaatskraan.

Niet vrij verrijdbare kranen zijn onder andere:

-                     de bovenloopkraan

-                     de stapelkraan

-                     de takel.

 

Een van de functies van het magazijn is ontvangst van goederen en de controle op:

-              kwantiteit

-              kwaliteit.

Controle van binnengekomen goederen kan verschillen, afhankelijk van:

-              de aard van de goederen

-              de waarde

-              de grootte van de stukken

-              de stapelmethode

-              de betrouwbaarheid van de leverancier - een wel/niet ISO-gecertificeerde leverancier.

Inslag is het totaal van handelingen dat verricht moet worden om de goederen uit de vrachtwagen op de plaats van opslag te brengen.

Standaardverpakking heeft voordelen:

-                     weinig arbeid

-                     goederen snel beschikbaar

-                     ruimte voor tussenopslag beperken.

Ompakken gebeurt als:

-                     gevraagde verpakking niet geleverd is of te leveren is

-                     aanpassing in magazijn naar de verpakking of palletafmetingen van leverancier niet mogelijk is

-                     verpakking niet voor intern transport ge-schikt is

-                     voorbewerking nodig is

-                     het externe leveringen betreft die onder eigen naam verkocht worden.

Bij voorraadbeheer onderscheiden we drie niveaus:

-                     voorraadregistratie

-                     voorraadbeheersing

-                     voorraadbesturing.

Het houden van voorraden heeft nadelen. Voorraad houden kosten geld (onder ander rente) en ruimte en brengt risico's met zich mee.

 Voordelen van voorraden zijn:

-                     korting bij inkoop door grote hoeveelheden

-                     lagere transport- en bestelkosten

-                     minder nee-verkoop.

Gegevens van de goederen die in huis zijn, moeten bekend zijn. Administreren en samenwerking met in- en verkoop is noodzakelijk.

Open magazijn: geen controle op de goederen. Gesloten magazijn: afgifte goederen wordt geadministreerd.

Soorten magazijnen:

-                     grondstoffenmagazijn

-                     tussenmagazijn

-                     gereedproductmagazijn.

Naar werkwijze kunnen we magazijnen onderscheiden in:

-                     magazijn met directe uitgifte

-                     magazijn met indirecte uitgifte.

Opslagmiddelen voor verzamelde lasten zijn:

-                     magazijnbakken

-                     pallets/containers

-                     rolcontainers.

Magazijnstellingen worden gebruikt omdat:

-                     de goederen hierbij goed bereikbaar zijn

-                     de goederen beschermd worden.

De interne transportmiddelen zijn onder te verdelen in twee hoofdgroepen. Dat zijn de rijdende en de stationaire transportmiddelen. Deze kunnen horizontaal en/of verticaal bewegen. Daarnaast kan ook gebruik worden gemaakt van kranen die vrij verrijdbaar of niet vrij verrijdbaar zijn.