Op 14 november 1963 ontdekte de kok van een IJslands visserschip ’s morgens in alle vroegte een onderzeese vulkaanuitbarsting, ruim 30 kilometer uit de kust. Op die plek is de zee 130 meter diep. Met tussenpozen werden grote hoeveelheden stenen en as de lucht in geblazen tot wel 200 meter hoog. Na een paar uur werd een geweldige straal hete stoom de lucht in geblazen tot een hoogte van zes kilometer. Deze pluim was tot in de hoofdstad te zien, ruim 100 kilometer verderop. De foto hiernaast is een echte foto van deze gebeurtenis!
Daarna begon het geweldig te onweren. De volgende dag, 15 november, was er al zoveel as en steen naar boven geblazen dat het topje van de vulkaan boven water uitstak. In de weken daarna groeide het eiland nog flink doordat er lava uit de krater vloeide en stolde. In de maanden en jaren daarna ontstonden nog verschillende kleine eilandjes in de buurt van Surtsey, maar die verdwenen allemaal weer in zee. De vulkaan bleef nog drieënhalf jaar actief, tot 5 juni 1967. Sinds die tijd is de vulkaan in rust. In die tijd is er een gigantische hoeveelheid as en lava vrijgekomen. In totaal ongeveer een kubieke kilometer: dat is een hoeveelheid van een kilometer lang, een kilometer breed en een kilometer hoog.
Het nieuwe eiland werd Surtsey genoemd naar de vuurreus Surt. Volgens de IJslandse mythologie zal deze vuurreus bij het einde van de wereld de aarde met vuur vernietigen. De regering van IJsland heeft Surtsey tot natuurreservaat uitgeroepen. Er mogen alleen mensen komen om onderzoek te doen. Voor biologen en andere onderzoekers vormt het nieuwe eiland een geschenk uit de hemel. Zij kunnen nu onderzoeken hoe leven ontstaat op een kaal stuk land dat uit niets anders bestaat dan rotsen en as. Al in 1965 werd het eerste plantje op het eiland ontdekt. Nu komen er meer dan 20 verschillende plantensoorten voor. Door de wind, de zee en vogels zijn er zaden terechtgekomen. Er nestelen vijf verschillende soorten vogels. De eerste was de Noordse stormvogel. Later volgden verschillende soorten meeuwen en de zwarte zeekoet. Ook komen er zeehonden voor.
Surtsey is niet de enige vulkaan op IJsland. Het hele eiland is ontstaan als gevolg van vulkaanuitbarstingen. In de loop der eeuwen zijn er ongeveer 200 vulkanen uitgebarsten. Vlakbij Surtsey ligt het eiland Heimaey. Daar kwam in 1973 een vulkaan tot uitbarsting na ongeveer 5.000 jaar niet meer actief te zijn geweest. Door de hete as en de stromende lava was het noodzakelijk de enige stad op het eiland te evacueren. Toen de bewoners terugkeerden, ontdekten ze dat het eiland een flink stuk groter was geworden.
Schooltv beeldbank
Maar IJsland en al zijn vulkanen ken je vast het meest recent van de uitbarsting van de Eyjafjallajökull vulkaan in maart en april 2010. Toen konden er in grote delen van de wereld geen vliegtuigen meer vliegen vanwege de enorme aswolk die de uitbarsting veroorzaakt had. Eigenlijk klopt de benaming van de vulkaan niet! Zowel de vulkaan zelf als een gletsjer erbovenop draagt dezelfde naam Eyjafjallajökull. Omdat jökull het IJslandse woord voor gletsjer is, is in de pers verwarring ontstaan over de echte naam van de vulkaan, die overigens ook Eyafjalla of Eyjafjöll genoemd mag worden.
Het Klokhuis