Hebben de dag waarop we elkaar voor de gek houden en de dag is waarop de Watergeuzen Den Briel op de Spanjaarden veroverd hebben iets met elkaar te maken of is het louter toeval?
Daar zijn verschillende theorieën over. Volgens sommigen komt de gewoonte om elkaar voor de gek te houden van de blijdschap die de Watergeuzen hadden na het veroveren van het eerste stukje Nederland.
Volgens de meeste deskundigen hebben beide gebeurtenissen echter niets met elkaar te maken. Hoe is volgens hen de narrendag dan wél ontstaan?
Sommige mensen denken dat 1 april ontstaan is uit het Hilaria-feest. Dat feest vieren de Romeinen voor het begin van de christelijke jaartelling ieder jaar op 25 maart. Het is een nieuwjaarsfeest. Het nieuwe jaar begint dus niet op 1 januari zoals we nu gewend zijn. Het is ook het feest van het begin van de lente en van Attis, de god van de plantenwereld. Attis is het zinnebeeld van bloei (lente) en afsterven. Hij is de geliefde van Cybele, de godin van vruchtbaarheid en moederschap, maar hij is ook smoorverliefd op de nimf Sagaritis. Tot wanhoop gedreven verwondt hij zichzelf, waarna hij sterft. Dat herdenken de Romeinen op 22 maart. Cybele dwaalt in opperste verdriet rond totdat zij Attis in levende lijve ontdekt; die is dan weer uit de dood herrezen. Samen trekken ze rond door het land. Dat vieren de Romeinen op 25 maart. Dan dansen en zingen zij en ze houden elkaar voor de gek.
Anderen menen dat 1 april komt van het Holi-feest van de Hindoes. Ook dit is een nieuwjaarsfeest dat in maart wordt gevierd. Dan wordt de komst van de lente gevierd en de overwinning van het goede op het kwade. De mensen vieren enkele dagen lang feest en besprenkelen elkaar met gekleurde poeders, water, reukwater en parfums.
Holi: vrolijk voorjaarsfeest van de Hindoes
Het verhaal bij Holi
Ook houden ze elkaar voor de gek door elkaar met onzinnige boodschappen op pad te sturen. In India trekken mensen dan gele en groene kleding aan. Deze kleuren zijn het symbool van de lente en de aarde. Daardoor kun je ook aan niemand meer zien tot welke stand of rang hij behoort. Het feest wordt niet alleen gevierd in India waar de meeste mensen Hindoes zijn, maar ook in Suriname en in Nederland. In Suriname is het één van de nationale feestdagen.
Een derde verklaring, ten slotte, wordt dichter bij huis gezocht, namelijk in Frankrijk. Tot in de 16e eeuw valt nieuwjaarsdag daar niet op 1 januari maar op 1 april. In de week vóór 1 april geven familieleden en vrienden elkaar geschenken en op 1 april viert iedereen buiten feest, ook weer om de komst van de lente te vieren. Nog steeds geven familieleden en vrienden elkaar geschenken op nieuwjaarsdag en ze houden nu een maaltijd op oudejaarsavond, de réveillon. In 1582 schaft paus Gregorius XIII de Juliaanse kalender af. Die is ingevoerd door Julius Caesar. Daarvoor in de plaats komt de naar de paus genoemde Gregoriaanse kalender. Volgens de nieuwe kalender valt nieuwjaar op 1 januari. Als in Frankrijk deze kalender wordt ingevoerd, willen sommige mensen nieuwjaardag tóch op 1 april blijven vieren. Mensen die zich wél aan de nieuwe kalender houden, drijven met hen de spot. Ze noemen hen poissons d’avril (aprilvissen), geven hen malle geschenken en sturen hen met onzinnige boodschappen op pad. Of ze nodigen hen uit voor een feestje dat dan helemaal niet plaatsvindt. Ook ontstaat het gebruik dat Franse kinderen op 1 april papieren vissen op de rug van hun kameraadjes plakken.
Vanuit Frankrijk verspreidt 1 april zich naar Vlaanderen (Verzenderkensdag), naar Duitsland (Narrentag), naar Nederland en naar Engeland (April Fools Day of All Fools Day). In Schotland wordt net als in Frankrijk een dier symbool van 1 april. Wie daar op 1 april voor de gek wordt gehouden is een gowk, een ander woord voor ‘cuckoo’, of in het Nederlands ‘koekoek’.
Engelse emigranten die zich in Amerika vestigen, blijven daar 1 april vieren. Amerikanen nemen de gewoonte over en vieren net als de Engelsen April Fools Day. Niet alleen foppen ze elkaar met onware verhalen en malle geschenken, ze sturen elkaar ook malle briefkaarten.