4: Çocuk Bayrami: Turkse dag van het kind

Een nationale herdenking, ingesteld door Mustafa Kemal Atatürk. Net als Nederland heeft Turkije nationale feest- en gedenkdagen. Één van die dagen is de Dag van het Kind of, in het Turks, Çocuk Bayrami. Die valt op 23 april (23 nisan). De dag is in 1920 ingesteld door een staatsman die Atatürk, de Vader van de Turken, wordt genoemd. Maar wie is Atatürk en hoe is hij aan die naam gekomen?

Atatük heet eigenlijk Mustafa Pasha. Hij wordt in 1881 in de stad Thessaloniki geboren. Nu is het een Griekse stad, maar in die tijd hoort het bij het Ottomaanse Rijk. Dat is een sultanaat (vorstendom) die zich uitstrekt over Turkije, de Balkan en het Midden-Oosten. Zijn vader is een douaneambtenaar. Nadat hij de lagere school heeft afgemaakt, gaat hij naar een school waar soldaten worden opgeleid. Hij is een knappe leerling; van één van zijn leraren krijgt hij de bijnaam “kemal” (volmaakt) en die heeft hij altijd gehouden. Daarna gaat hij naar de militaire academie in Istanbul. Dat is de hoofdstad van het Ottomaanse rijk en daar woont ook de sultan. In 1905 studeert hij af en gaat hij in het Ottomaanse leger.

In 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Samen met Duitsland vecht het Ottomaanse rijk tegen Griekenland, Engeland en Frankrijk. Het Ottomaanse rijk en Duitsland verliezen de oorlog. In 1920 sluit de Ottomaanse regering vrede met de overwinnaars en staat het grote gebieden aan hen af. Dat vindt Mustafa Kemal verraad. Samen met andere officieren besluit hij de regering te verjagen. Hij wil een nieuwe staat stichten. Die moet de gebieden bevatten waar Turken wonen en in deze gebieden moet de regering van de Turkse staat het voor het zeggen hebben en niet die van een ander land. Met zijn legertroepen voert hij oorlog tegen de Ottomaanse regering. Ook vecht hij tegen Griekenland en Engeland om gebieden terug te veroveren waar veel Turken wonen. In Ankara richt hij een parlement op dat nog steeds bestaat, de Grote Nationale Vergadering. Die moet de staat helpen oprichten. Op 23 april 1920 komt die voor het eerst bijeen. Mustafa Kemal roept deze dag uit tot een nationale herdenkingsdag voor alle kinderen die tijdens de Eerste Wereldoorlog en de oorlog voor de nieuwe Turkse staat zijn omgekomen. Verder wil hij ieder jaar op 23 april blijven herdenken dat op die dag met de opbouw van de nieuwe staat is begonnen. Ten slotte wil hij ieder jaar op 23 april alle kinderen in de nieuwe staat in het zonnetje zetten want, zoals hij eens zei: “Kinderen zijn een nieuw begin voor wat morgen is.” Ze moeten als ze volwassen zijn geworden het land besturen.


Mustafa Kemal
Het leger van Mustafa Kemal boekt grote successen in de oorlog. In juli 1923 sluit hij vrede met Griekenland en Engeland en op 29 oktober van dat jaar roept hij de Republiek Turkije uit. Dan wordt hij president van de republiek en hij blijft dat tot hij in 1938 sterft. Net als de Grote Nationale Vergadering woont en werkt hij in Ankara. Al  tijdens de oorlog van 1920 tot ‘23 wordt hij een volksheid. Als er in 1934 een wet komt die iedereen verplicht om een achternaam te hebben geeft het parlement Mustafa Kemal de achternaam Atatürk (= vader van alle Turken). Nog steeds zijn er overal in het land standbeelden en portretten van Atatürk te vinden. In stadhuizen, bibliotheken en andere gebouwen waar iedereen mag binnenkomen zijn vaak uitspraken van hem te zien. Vooral in armere streken in Turkije is de Dag van het Kind een eerbetoon aan Atatürk.

De Dag van het Kind wordt nu ook in Japan, Korea en enkele andere landen gevierd.